Wat zijn Runen
Het runenschrift (kortweg runen) is het oudst bekende schrift gebruikt door de Germaanse volkeren van Noord-Europa, Groot-Brittannië, Scandinavië en IJsland vanaf ongeveer de 3e eeuw tot de 16e of 17e eeuw. Het bestaat uit letters samengesteld uit meestal rechte en hoekige lijnen die gemakkelijk in bijvoorbeeld steen of hout kunnen worden gekrast. Bij gebruik op metaal werden ook wel ronde vormen gebruikt. Het aanbrengen van runen werd destijds ook wel “ritsen” genoemd. Futhark is de benaming voor verscheidene Oudgermaanse runenalfabetten. De term voor de wetenschappelijke bestudering van runenalfabetten, runeninscripties en hun geschiedenis, is runologie of runenkunde.
Runeninscripties zijn bekend van ca. 150 tot 1200 na Chr. en in Scandinavië nog een paar eeuwen langer. Na 800 na Chr. verloor het schrift op het Europese continent geleidelijk de concurrentiestrijd met het Latijns alfabet dat op scholen werd onderwezen. Het schrift werd voor allerlei boodschappen gebruikt, maar is vooral bekend van de runenstenen, die als herdenkingsmonumenten dienen. In bijna alle gebieden waar Germaanse volkeren (waaronder de Vikingen) zijn geweest, kunnen runeninscripties aangetroffen worden.
In het Zweedse Dalarna werden sommige kalenders nog tot in recente tijden in runen opgesteld, de tekens worden daarbij symbolisch gebruikt om tussen maanjaren en zonnejaren te kunnen rekenen voor christelijke feestdagen als Pasen. Daartoe werden aan het jongere futhark drie extra runentekens toegevoegd, Arlaug, Tvimadur en Belgthor, die echter geen klank- of letterwaarde kennen. Dalarna was ook de streek waar Johannes Bureus heen trok om het gebruik van de runen te bestuderen voor zijn Runa-ABC-boken. In landelijke streken van Noord-Europa werden runen nog zeer lang door het gewone volk gebruikt.
Verschillende Runenschriften
De bekendste is het oudere Futhark van 24 runentekens of runstaven. Het jongere Futhark met 16 runstaven werd door de Vikingen gebruikt. Deze is onderverdeeld in 3 groepen van 8:
- Freya’s acht
- Hagals acht
- Tyrs acht
Verschillende functies
De runentekens werden, naast hun dagelijkse gebruik, mogelijk voor het waarzeggen gebruikt: omdat elk schriftteken acrofonisch de naam van een woord draagt, werden hieraan mogelijk magische betekenissen toegekend. Voor dit gebruik is echter geen enkel historisch bewijs voorhanden.
Bron: Wikipedia